BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (UNFCCC)
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (İngilizce: United Nations Framework Convention on Climate Change, kısaca UNFCCC), küresel iklim değişikliği sorununa karşı uluslararası iş birliğini sağlamak amacıyla oluşturulmuş temel bir uluslararası çevre anlaşmasıdır. 1992 yılında Rio de Janeiro’da düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED) sırasında kabul edilen bu sözleşme, iklim değişikliğinin önlenmesi ve sera gazı emisyonlarının azaltılması için devletler arasında ortak bir çerçeve sunar. UNFCCC, günümüzde 190’dan fazla taraf ülke tarafından onaylanmış olup, küresel iklim politikalarının temelini oluşturur.
UNFCCC’nin temel amacı, atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarının tehlikeli seviyelere ulaşmasını önlemek ve böylece küresel ısınmanın olumsuz etkilerini azaltmaktır. Bu amaç doğrultusunda, sözleşme taraflarına iklim değişikliği ile mücadele ve uyum stratejileri geliştirme yükümlülükleri getirir. Sözleşme, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında sorumlulukların farklılaştırılması ilkesini benimser; gelişmiş ülkeler, sera gazı emisyonlarını azaltmak için öncü rol üstlenirken, gelişmekte olan ülkeler ise sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliğine uyum konularında desteklenir.
UNFCCC’nin yapısı ve işleyişi, taraf ülkelerin düzenli olarak bir araya geldiği Taraflar Konferansı (Conference of the Parties – COP) mekanizması etrafında şekillenir. COP toplantıları, küresel iklim politikalarının belirlenmesi, yeni hedeflerin konması ve uygulamaların değerlendirilmesi için kritik platformlar sağlar. 1997 yılında Kyoto Protokolü ve 2015 yılında Paris Anlaşması gibi önemli ek protokoller ve anlaşmalar, UNFCCC çatısı altında geliştirilmiş ve küresel iklim eylemlerini güçlendirmiştir.
Kyoto Protokolü, gelişmiş ülkelerin sera gazı emisyonlarını belirli oranlarda azaltmalarını zorunlu kılan ilk bağlayıcı uluslararası anlaşma olarak UNFCCC’nin önemli bir uzantısıdır. Paris Anlaşması ise, 2015 yılında kabul edilerek, küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 2°C üzerinde, tercihen 1.5°C altında tutmayı hedefleyen daha kapsayıcı ve esnek bir çerçeve sunar. Paris Anlaşması, tüm tarafların kendi ulusal katkı beyanlarını (NDC) sunmalarını ve düzenli olarak güncellemelerini öngörür.
UNFCCC’nin önemi, iklim değişikliğiyle mücadelede uluslararası koordinasyon ve iş birliğinin sağlanmasıdır. Sözleşme, taraflara sera gazı emisyonlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması için mekanizmalar sunar. Ayrıca, iklim finansmanı, teknoloji transferi ve kapasite geliştirme gibi alanlarda gelişmekte olan ülkelere destek sağlanmasını teşvik eder. Bu destekler, iklim değişikliğinin etkilerine karşı direnç geliştirilmesi ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması açısından kritik öneme sahiptir.
UNFCCC’nin kapsadığı başlıca konular arasında; sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum, teknoloji geliştirme ve transferi, iklim finansmanı,