BM Sürdürülebilir Kalkınma Gözden Geçirme Süreci (VNR)
BM Sürdürülebilir Kalkınma Gözden Geçirme Süreci (İngilizce: Voluntary National Review – VNR), Birleşmiş Milletler tarafından sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin (SKH) uygulanmasını izlemek, değerlendirmek ve paylaşmak amacıyla geliştirilen gönüllü bir raporlama mekanizmasıdır. Bu süreç, ülkelerin kendi sürdürülebilir kalkınma politikalarını, stratejilerini ve uygulamalarını uluslararası platformda şeffaf bir şekilde sunmalarına olanak tanır. VNR, 2015 yılında kabul edilen 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi kapsamında, ülkelerin SKH’lere ulaşma yolundaki ilerlemelerini düzenli olarak değerlendirmeleri ve deneyimlerini paylaşmaları için oluşturulmuştur.
VNR süreci, ülkelerin sürdürülebilir kalkınma alanındaki başarılarını, karşılaştıkları zorlukları ve çözüm önerilerini kapsamlı bir şekilde analiz etmelerini sağlar. Bu raporlar, ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları içeren çok boyutlu bir yaklaşım benimser. Ülkeler, yoksulluğun azaltılması, eğitime erişim, sağlık hizmetleri, iklim değişikliğiyle mücadele, enerji erişimi, su ve sanitasyon gibi temel alanlarda kaydettikleri ilerlemeleri detaylandırır. Ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitliği, insan hakları ve katılımcı yönetişim gibi sürdürülebilir kalkınmanın temel ilkeleri de VNR raporlarında ele alınır.
VNR raporları, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi sırasında düzenlenen yıllık Yüksek Düzeyli Politika Diyaloglarında sunulur. Bu sunumlar, ülkeler arasında bilgi alışverişini teşvik eder, iyi uygulamaların yaygınlaşmasını sağlar ve uluslararası iş birliğini güçlendirir. VNR süreci, sadece hükümetlerin değil, aynı zamanda sivil toplum kuruluşlarının, özel sektörün ve akademik çevrelerin de katılımını destekleyerek, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada çok paydaşlı bir yaklaşım benimser.
VNR’nin temel amaçları arasında, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik ilerlemenin izlenmesi, politika ve uygulamalarda şeffaflığın artırılması, kapasite geliştirilmesi ve uluslararası dayanışmanın güçlendirilmesi yer alır. Bu süreç, ülkelerin kendi önceliklerine uygun stratejiler geliştirmelerine olanak tanırken, küresel düzeyde sürdürülebilir kalkınma çabalarının koordinasyonunu da sağlar. Ayrıca, VNR raporları, sürdürülebilir kalkınma alanında karşılaşılan engellerin belirlenmesi ve çözüm yollarının tartışılması için önemli bir platform oluşturur.
VNR sürecinin işleyişi, ülkelerin gönüllü olarak rapor hazırlamasıyla başlar. Bu raporlar, genellikle ulusal düzeyde kapsamlı veri toplama, analiz ve paydaş katılımı süreçlerini içerir. Raporların hazırlanmasında, ulusal kalkınma planları, sektörel stratejiler ve uluslararası taahhütler dikkate alınır. Hazırlanan raporlar, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesi tarafından değerlendirilir ve ilgili platformlarda sunulur. Bu süreç, ülkelerin sürdürülebilir kalkınma alanındaki performanslarını iyileştirmeleri için geri bildirim almalarını sağlar.
VNR’nin önemi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin başarılmasında kritik bir rol oynamasından kaynaklanır. Bu süreç, ülkelerin kendi ilerlemelerini objektif bir şekilde değerlendirmelerine, güçlü ve zayıf yönlerini belirlem