DOĞA TABANLI FİNANSMAN PERFORMANS KRİTERLERİ
Doğa tabanlı finansman performans kriterleri, finansal yatırımların ve projelerin çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu olarak değerlendirilmesini sağlayan, doğa ve ekosistemlerin korunması, iyileştirilmesi ve sürdürülebilir kullanımını teşvik eden ölçütler bütünüdür. Bu kriterler, finansal araçların doğa üzerindeki etkilerini ölçmek, yönetmek ve raporlamak amacıyla geliştirilmiş olup, yatırımcılar, finans kurumları ve proje geliştiriciler için kritik bir rehber niteliğindedir. Doğa tabanlı finansman performans kriterleri, ekonomik kalkınma ile çevresel koruma arasındaki dengeyi gözeterek, sürdürülebilir finansman uygulamalarının temel taşlarından biri olarak kabul edilir.
Bu kriterler, doğa tabanlı çözümler (Nature-Based Solutions – NBS) kapsamında, biyolojik çeşitliliğin korunması, ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilir yönetimi ve iklim değişikliği ile mücadeleye katkı sağlama hedefleri doğrultusunda şekillenir. Doğa tabanlı finansman performans kriterleri, finansal projelerin doğa üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini kapsamlı bir şekilde analiz eder; bu analizler, ekosistem sağlığı, biyoçeşitlilik, karbon ayak izi, su kaynaklarının yönetimi, toprak kalitesi ve hava kalitesi gibi çevresel göstergeleri içerir.
Performans kriterleri, genellikle aşağıdaki başlıklar altında toplanır:
- Ekosistem Koruma ve Restorasyon: Projelerin doğal habitatları koruma, bozulan ekosistemleri iyileştirme ve biyolojik çeşitliliği artırma kapasitesi değerlendirilir.
- Karbon Emisyonlarının Azaltılması: Finansman sağlanan faaliyetlerin sera gazı emisyonlarını azaltma potansiyeli ve karbon tutma kapasitesi ölçülür.
- Su Yönetimi: Su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı, su kalitesinin korunması ve su döngüsünün desteklenmesi kriterleri dikkate alınır.
- Toprak Sağlığı ve Erozyon Kontrolü: Toprak kalitesinin korunması, erozyonun önlenmesi ve toprak verimliliğinin artırılması performans göstergeleri arasında yer alır.
- Biyoçeşitlilik ve Habitat Koruma: Tür çeşitliliğinin korunması, habitatların sürdürülebilir yönetimi ve ekosistem hizmetlerinin devamlılığı değerlendirilir.
- Sosyal ve Ekonomik Etkiler: Yerel toplulukların katılımı, sosyal adalet, ekonomik faydalar ve sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu olması göz önünde bulundurulur.
Doğa tabanlı finansman performans kriterleri, uluslararası standartlar ve çerçevelerle uyumlu olarak geliştirilir. Bunlar arasında Yeşil Tahviller İlkeleri, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA), Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) ve Global Reporting Initiative (GRI) gibi rehberler yer alır. Bu standartlar, finansal kurumların doğa tabanlı yatırımlarının şeffaf, hesap verebilir ve etkili olmasını sağlar.
Performans kriterlerinin uygulanması, finansal risklerin doğa kaynaklı unsurlarla ilişkilendirilmesini mümkün kılar. Böylece, doğa tahribatı veya ekosistem bozulması gibi çevresel riskler, finansal risk analizlerine entegre edilir ve yatırım kararları bu doğrultuda şekillendirilir. Bu yaklaşım, doğa tabanlı finansmanın uzun vadeli başarısını ve sürdürülebilirliğini garanti altına alır.
Doğa tabanlı finansman performans kriterleri, aynı zamanda yeşil finansman araçlarının etkinliğini artırır.