Kompostlama, organik atıkların doğal bir süreçle, mikroorganizmalar ve diğer canlılar tarafından parçalanarak, toprağa zenginleştirici bir madde olan komposta dönüştürülmesi işlemidir. Bu süreç, organik atıkların uygun ortamda bir araya getirilmesiyle başlar. Kompostlama, tarımsal üretkenliği artırmanın yanı sıra, atık yönetimi açısından da önemli bir yöntemdir. Bu yöntem, evsel atıklardan tarımsal atıklara, yeşil alanlardan park alanlarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
Kompostlama süreci, organik materyallerin çürümesi için ideal koşullar oluşturulmasını gerektirir. Bu koşullar arasında hava, nem, sıcaklık ve malzeme dengesi yer alır. Hava, mikroorganizmaların aktivitesini artırmak için gereklidir; nem ise, bu organizmaların hayatta kalması ve çalışması için elzemdir. Sıcaklık, süreç boyunca organik materyallerin parçalanmasını hızlandırır ve patojenlerin öldürülmesine yardımcı olur. Malzeme dengesi ise, nitrojen ve karbon içeren materyallerin uygun oranda bir araya getirilmesi anlamına gelir. Nitrojen kaynağı olarak yeşil atıklar (sebze ve meyve artıkları, çim) kullanılabilirken, karbon kaynağı olarak ise kuru yapraklar, odun talaşı ve kağıt gibi materyaller tercih edilir.
Kompostlama sürecinin birkaç aşaması vardır: ilk aşama, organik atıkların bir araya getirilmesi ve uygun ortamın oluşturulmasıdır. İkinci aşama, organik maddelerin parçalanma sürecidir; bu aşamada mikroorganizmalar, bakteriler ve mantarlar devreye girerek organik atıkları parçalar. Üçüncü aşama, kompostun olgunlaşmasıdır. Bu aşamada, kompostun rengi koyulaşır, kokusu hafif ve toprak benzeri hale gelir. Son olarak, kompostlama işlemi tamamlandığında, elde edilen kompost, bahçe alanlarına, saksılara ve tarımsal alanlara uygulanabilir.
Kompostlama, organik atıkların %30-50’sinin geri dönüştürülmesine olanak tanırken, aynı zamanda sera gazı emisyonlarını da önemli ölçüde azaltır. Atıkların çöp alanlarına gönderilmesi yerine, organik atıkların kompostlanması, bu tür alanların dolmasını geciktirir ve çevre kirliliğini azaltır. Kompost, toprağın su tutma kapasitesini artırır, toprak yapısını iyileştirir ve bitkilerin besin ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olur. Ayrıca, kompostlama, zararlı kimyasalların ve pestisitlerin kullanımını azaltarak çevre dostu bir tarım yöntemi sunar.
Kompostlama yöntemleri arasında açık kompostlama, kapalı kompostlama ve vermikompostlama (solucan kompostlama) yer alır. Açık kompostlama, organik maddelerin açık bir alanda bir araya getirilip, doğal koşullar altında çürütülmesi yöntemidir. Kapalı kompostlama, genellikle kapalı bir alan veya kompost kutusu kullanılarak yapılan bir yöntemdir. Bu yöntem, atıkların daha hızlı çürütülmesini sağlar ve koku sorununu azaltır. Vermikompostlama ise, solucanlar kullanarak organik atıkların dönüşümünü sağlayan bir yöntemdir; bu süreç, kompostun besin içeriğini artırır ve daha kaliteli bir son ürün elde edilmesine yardımcı olur.
Kompostlama, toplumlarda çevre bilincinin artmasına ve sürdürülebilir yaşam tarzlarının benimsenmesine katkıda bulunur. Okullarda, park ve bahçelerde yapılan kompost uygulamaları, bireylerin organik atıklara karşı daha duyarlı hale gelmelerini sağlar ve bu sayede toplumsal farkındalık yaratır.