PARİS ANLAŞMASI MADDE 6 MEKANİZMALARI
Paris Anlaşması, 2015 yılında kabul edilen ve küresel iklim değişikliği ile mücadelede uluslararası iş birliğini güçlendirmeyi amaçlayan kapsamlı bir çerçevedir. Bu anlaşmanın Madde 6 bölümü, taraf devletlerin sera gazı emisyonlarını azaltma hedeflerine ulaşmalarını desteklemek için çeşitli piyasa ve piyasa dışı mekanizmalar sunar. Madde 6, iklim eylemlerinin etkinliğini artırmak, maliyet etkinliği sağlamak ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek amacıyla tasarlanmış karmaşık ve çok boyutlu bir yapıya sahiptir.
Madde 6’nın temel bileşenleri üç ana mekanizmayı içerir: Madde 6.2 kapsamında uluslararası iş birliği ve emisyon ticareti mekanizması, Madde 6.4 kapsamında küresel piyasa mekanizması ve Madde 6.8 kapsamında piyasa dışı iş birliği mekanizmaları. Bu mekanizmalar, tarafların kendi ulusal katkılarını (NDC – Nationally Determined Contributions) gerçekleştirmelerine yardımcı olurken, aynı zamanda karbon piyasalarının şeffaf, güvenilir ve çevresel bütünlüğe sahip olmasını sağlamayı hedefler.
Madde 6.2 mekanizması, taraflar arasında doğrudan emisyon azaltımı transferlerine olanak tanır. Bu mekanizma, tarafların kendi ulusal emisyon hedefleri doğrultusunda, başka bir ülkede gerçekleştirilen emisyon azaltımlarını kullanarak hedeflerini yerine getirmelerine imkan verir. Bu süreçte kullanılan emisyon azaltım birimleri, Uluslararası Transfer Edilebilir Kayıtlar (ITMOs) olarak adlandırılır. ITMOs, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda izlenir ve raporlanır, böylece çifte sayımın önüne geçilir.
Madde 6.4 mekanizması, Paris Anlaşması altında kurulan ve Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) gibi önceki mekanizmalardan evrilen küresel bir piyasa mekanizmasıdır. Bu mekanizma, emisyon azaltımı projelerinin ve faaliyetlerinin finansmanını teşvik eder, sürdürülebilir kalkınmayı destekler ve çevresel bütünlüğü korur. Madde 6.4 mekanizması, tarafların ulusal katkılarına ek olarak, uluslararası karbon piyasasında ticareti mümkün kılarak maliyet etkinliği sağlar. Ayrıca, bu mekanizma kapsamında elde edilen emisyon azaltım birimleri, tarafların NDC hedeflerine sayılabilir.
Madde 6.8 mekanizması ise piyasa dışı iş birliği mekanizmalarını kapsar. Bu mekanizmalar, karbon ticaretine dayanmayan, ancak iklim değişikliği ile mücadelede iş birliğini ve kapasite geliştirmeyi destekleyen faaliyetleri içerir. Bu kapsamda teknoloji transferi, finansman, eğitim ve kapasite artırımı gibi alanlarda iş birliği yapılır. Madde 6.8, sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu, kapsayıcı ve adil iklim eylemlerini teşvik eder.
Madde 6 mekanizmalarının önemi, küresel iklim hedeflerine ulaşmada maliyet etkinliği ve esneklik sağlamasıdır. Bu mekanizmalar sayesinde, ülkeler kendi sınırları dışında daha uygun maliyetlerle emisyon azaltımı gerçekleştirebilir, böylece küresel sera gazı emisyonlarının toplamda daha hızlı ve etkili bir şekilde düşürülmesi mümkün olur. Ayrıca, Madde 6 mekanizmaları, sürdürülebilir kalkınma, teknoloji transferi ve kapasite geliştirme gibi yan faydalar da sunar.
Uygulamada karşılaşılan zorluklar arasında, emisyon azaltımlarının gerçek, ölçülebilir, doğrulanabilir ve kalıcı olması gerekliliği, çifte sayımın önlenmesi, şeffaflık ve hesap verebilirlik standartlarının sağlanması yer alır. Bu nedenle, Madde 6 mekanizm