ULUSLARARASI İKLİM PROJESİ ONAY KRİTERLERİ
Uluslararası İklim Projesi Onay Kriterleri, küresel ölçekte iklim değişikliği ile mücadele kapsamında yürütülen projelerin etkinliğini, şeffaflığını ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla belirlenen kapsamlı standartlar ve kurallar bütünüdür. Bu kriterler, iklim projelerinin sera gazı emisyonlarını azaltma, karbon tutma veya iklim değişikliğine uyum hedeflerine ulaşmasını temin etmek için geliştirilmiştir. Uluslararası düzeyde kabul gören bu onay kriterleri, projelerin doğrulanması, izlenmesi ve raporlanması süreçlerinde rehberlik eder ve projelerin iklim politikaları ile uyumlu olmasını garanti eder.
Bu kriterler, genellikle Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) ve Paris Anlaşması gibi uluslararası anlaşmaların hedefleri doğrultusunda şekillenir. Ayrıca, Karbon Sertifikasyon Programları (örneğin, Gold Standard, Verified Carbon Standard (VCS)) tarafından da benimsenir ve uygulanır. Onay kriterleri, projelerin emisyon azaltım potansiyelini bilimsel ve teknik açıdan değerlendirir, böylece karbon kredisi veya emisyon azaltım sertifikası gibi finansal araçların güvenilirliğini artırır.
Uluslararası İklim Projesi Onay Kriterlerinin temel bileşenleri arasında ekstra fayda (additionality), kalıcılık (permanence), çifte sayımın önlenmesi (avoidance of double counting), şeffaflık ve katılımcı süreçler yer alır. Ekstra fayda, projenin sera gazı emisyonlarını azaltma veya karbon tutma etkisinin, mevcut yasal zorunlulukların ve piyasa koşullarının ötesinde olması gerektiğini ifade eder. Bu, projenin gerçek ve ölçülebilir bir katkı sağladığını garanti eder. Kalıcılık, projenin sağladığı emisyon azaltımlarının uzun vadeli ve sürdürülebilir olmasını sağlar; örneğin, orman koruma projelerinde karbonun atmosferde kalıcı olarak tutulması önemlidir.
Çifte sayımın önlenmesi, aynı emisyon azaltımının birden fazla tarafça talep edilmesini engeller ve böylece karbon piyasalarının güvenilirliğini korur. Şeffaflık, proje verilerinin ve raporlarının açık ve erişilebilir olmasını sağlayarak, paydaşların projeyi izleyebilmesini ve değerlendirebilmesini mümkün kılar. Katılımcı süreçler ise, yerel toplulukların ve ilgili tarafların projeye dahil edilmesini ve onların haklarının korunmasını temin eder.
Onay kriterleri, projelerin çevresel, sosyal ve ekonomik etkilerini de dikkate alır. Bu kapsamda, projelerin biyoçeşitlilik üzerindeki etkileri, yerel halkın yaşam kalitesine katkıları ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile uyumu değerlendirilir. Böylece, sadece karbon azaltımı değil, aynı zamanda toplumsal fayda ve ekosistem koruma gibi geniş kapsamlı hedefler de gözetilir.
Uygulamada, bir iklim projesinin uluslararası onay alabilmesi için, öncelikle proje tasarımı onay kriterlerine uygun şekilde hazırlanır. Ardından